Klub Inteligencji Katolickiej w Częstochowie – od założenia do rozwiązania w stanie wojennym ( lata 1980 – 1983 )
(fot. bp Stefan Bareła, archiwum "Niedzieli")
Inicjatorem powołania Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie był ksiądz dr Ireneusz Skubiś, duszpasterz akademicki, który 19 września 1980 r. spotkał się z grupą kilkunastu osób wyrażających chęć przynależności do klubu. Inicjatywę tę poparł ówczesny ordynariusz diecezji częstochowskiej ksiądz biskup Stefan Bareła.
Zebranie dwudziestoosobowego Komitetu Założycielskiego Klubu odbyło się 14 listopada 1980 roku. Zredagowano na nim pisma do Urzędu Wojewódzkiego z prośbą o rejestrację stowarzyszenia, które przedstawiciele Komitetu założycielskiego złożyli 19 listopada w Urzędzie Wojewódzkim. 7 grudnia wybrano tymczasowy Zarząd Klubu. Prezesem Klubu została Irena Makowicz – nauczycielka matematyki w Technicznych Zakładach Naukowych Górnictwa Rud w Częstochowie. Klub miał swoją siedzibę w pomieszczeniach Duszpasterstwa Akademickiego w piwnicy Kurii Biskupiej przy Alei NMP 54.
Uroczysta inauguracja działalności klubu miała miejsce 19 grudnia 1980 r. w kościele akademickim w III Alei NMP. Mszę św. celebrował ks. Grzegorz Ślęzak, proboszcz par. św. Stanisława Kostki, a homilię wygłosił ks. dr Ireneusz Skubiś. Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Andrzej Święcicki, prezes KIK w Warszawie. 21 grudnia Zarząd został przyjęty przez biskupa ordynariusza Stefana Barełę, który poparł nasze inicjatywy i zapewnił o swojej życzliwości.
Pierwszy okres działalności klubu był niezwykle dynamiczny. Nigdy potem takiej dynamiki już nie było. Trzeba to przypisać wielkim potrzebom duchowym po latach tłamszenia wolności stowarzyszeń, młodzieńczemu entuzjazmowi członków i szerokim horyzontom umysłowym i zdolnościom organizacyjnym kapelana Klubu ks. Ireneusza Skubisia i Ireny Makowicz, pierwszego prezesa KIK. Wzięła ona na siebie przygotowanie projektu statutu Klubu oraz programu działania, kilkakrotnie jeżdżąc do Warszawy i Krakowa, konsultując się w tych sprawach z władzami tamtejszych KIK-ów, mającymi ponad dwudziestoletnie doświadczenie w działalności klubowej. Szczególnej pomocy udzielił nam prezes warszawskiego KIK-u prof. Andrzej Święcicki oraz prezes klubu krakowskiego Andrzej Potocki. Już 8 stycznia 1981 r. odbyło się spotkanie opłatkowe członków klubu z biskupem ordynariuszem Stefanem Barełą, 15 stycznia ks. dr Józef Życiński wygłosił wykład pt. „Bóg w wypowiedziach współczesnych przyrodników”, 21 stycznia członkowie klubu obejrzeli wspólnie film „Robotnicy”, 22 stycznia w rocznicę powstania styczniowego w kościele akademickim odbyła się wieczornica „Gloria Victis” przygotowana przez Anitę Szamocką, a od 15 do 25 stycznia czynna była wystawa „Artur Grottger – malarz powstania styczniowego” przygotowana przez Zbigniewa Chmielewskiego. 29 stycznia Zofia Kosińska wygłosiła o Arturze Grottgerze prelekcję ilustrowaną przeźroczami. 15 lutego grupa 30 członków KIK wyjechała do Krakowa, aby w teatrze im. Juliusza Słowackiego obejrzeć spektakl „Brat naszego Boga” Karola Wojtyły.
10 lutego Klub otrzymał odmowną decyzję wojewody co do wpisania KIK-u do rejestru stowarzyszeń. Odmowę uzasadniono faktem, że zakładane cele i środki działania Klubu Inteligencji Katolickiej są identyczne z celami i środkami istniejącego stowarzyszenia zarejestrowanego pod nazwa Polski Związek Katolicko-Społeczny. Dlatego rejestrowanie nowego stowarzyszenia o tych samych celach i środkach działania byłoby niecelowe, zaś założyciele Klubu Inteligencji Katolickiej planowane cele statutowe mogą realizować w ramach istniejącego stowarzyszenia pod nazwą Polski Związek Katolicko-Społeczny. Władza nadal chciała sterować katolickimi stowarzyszeniami, proponując nam przynależność do PZKS, który był stowarzyszeniem z centralnymi władzami i z nie najlepszą opinią. Zarząd Klubu nie mógł się na to zgodzić i za pośrednictwem wojewody złożył 17 lutego odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych. Już po trzech dniach, 20 lutego, KIK został wpisany do rejestru stowarzyszeń.
8 marca 1981 r. odbyło się walne zebranie KIK, na którym wybrano władze Klubu. Prezesem została Irena Makowicz, wiceprezesami Zbigniew Chmielewski i Adam Banaszkiewicz, sekretarzem Lidia Dudkiewicz, skarbnikiem Stanisław Płuska, a członkami zarządu ks. Ireneusz Skubiś, Włodzimierz Chwalba, Danuta Wiśnicka i Marianna Warząchowska. W skład Komisji Rewizyjnej weszli: Anna Polak (przewodnicząca), Piotr Śledziński i Tadeusz Góra a członkami Sądu Koleżeńskiego zostali: Wanda Terlecka (przewodnicząca), Józef Jabłoński i Marek Zalewski.
Utworzono sekcje: biblijną, wiedzy religijnej, katolickiej nauki społecznej, kultury, której przewodniczyła Zofia Kosińska, turystyki ( przewodniczący Tadeusz Góra), charytatywną (szefowa Maria Dawidowicz), rodzinną i języka angielskiego ( kierowała nią Maria Borys ) których członkowie spotykali się co 2 tygodnie. Sekcje rozwinęły szeroką działalność przede wszystkim odczytową i dyskusyjną. W ramach sekcji wiedzy religijnej omawiano przebieg Soboru Watykańskiego II oraz jego zasadnicze dokumenty, sekcja kultury organizowała wyjazdy na spektakle teatralne i wykłady o tematyce literackiej i historycznej. Sekcja katolickiej nauki społecznej zajęła się problemem moralności w życiu społecznym oraz encyklikami społecznymi. Sekcja charytatywna oprócz pomocy stricte charytatywnej organizowała spotkania, na których omawiane były wielkie postacie będące wzorcami miłości bliźniego. Sekcja turystyczna zorganizowała prelekcje z przeźroczami promujące piękno Polski, spotkania z piosenką, rajdy i wycieczki na Jurę. Członkowie sekcji języków obcych czytali Ewangelię według św. Łukasza w języku angielskim. W samym tylko marcu 1981 zorganizowano wykład Jerzego Kołłątaja z „Tygodnika Powszechnego” na temat „O polskim społeczeństwie dziś”, prelekcję Krystyny Klajn „O twórczości Miłosza”, wykład Stefana Wilkanowicza „Katolicy świeccy w Kościele” i spotkanie z aktorką Danutą Michałowską z Teatru Rapsodycznego z Krakowa, która recytowała Ewangelię św. Jana w tłumaczeniu Miłosza. W kościele akademickim odbyła się Godzina święta.
Bardzo dużym przedsięwzięciem, którego pomysłodawcą był ks. Ireneusz Skubiś, a KIK współorganizatorem, był I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej, który odbył się w dniach 22 II – 1 III 1981 r. w sześciu częstochowskich świątyniach. 20 prelegentów wygłosiło 29 referatów, w programie były także filmy o tematyce religijnej, występy artystyczne oraz dwie wystawy: fotografii Stanisława Markowskiego „Gdańsk – sierpień 80” oraz malarstwa Władysława Ratusińskiego „Jasna Góra w pejzażu Częstochowy”. Spośród prelegentów warto wymienić Stefana Kisielewskiego, Stanisława Stommę, o. Janusza Zbudniewka, Irenę Makowicz, Mirona Kołakowskiego czy ks. Józefa Życińskiego.
Nie sposób wymienić wszystkie dokonania KIK-u w pierwszym roku działalności, ich szczegółowy wykaz zamieszczono w kalendarium. Warto wspomnieć tylko o niektórych. W kwietniu zarząd Klubu zwrócił się do prezydenta miasta o przywrócenie tradycyjnej formy nazwom ulic: Andrzeja, Anny, Barbary, Rocha i innych poprzez dodanie do nich słowa „świętego” lub „świętej”. Nasz postulat został zrealizowany.
13 maja miał miejsce zamach na Ojca Świętego, a planowana na 31 maja wycieczka do Warszawy przekształciła się w uczestnictwo w pogrzebie księdza prymasa Stefana Wyszyńskiego. W maju odbył się również I Tydzień Społeczny pod hasłem „Etyka życia społecznego” zorganizowany przez KIK i Duszpasterstwo Akademickie, którego pomysłodawcą był ks. Ireneusz Skubiś. Przez 8 kolejnych dni odprawiał on Msze św. w kościele akademickim, po czym zaproszeni prelegenci wygłaszali wykłady. Wśród prelegentów byli m. in. ks. prof. Jan Sieg z Krakowa i Andrzej Micewski oraz Andrzej Święcicki z Warszawy. Z recitalem wierszy Karola Wojtyły i Cypriana Norwida wystąpiła aktorka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie Maria Przybylska.
Od 1 stycznia 1981 r. ukazywał się co miesiąc biuletyn KIK pod nazwą „Bogu i Ojczyźnie” ( w sumie 7 numerów, niektóre podwójne). W dniach 23-24 maja wiceprezes
Adam Banaszkiewicz wziął udział w spotkaniu 33 KIK-ów z całej Polski, gdzie dyskutowano na temat kierunków działalności ruchu klubowego. 14 czerwca miała miejsce zaproponowana przez ks. Skubisia I Ogólnopolska Pielgrzymka KIK-ów na Jasną Górę. Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył biskup częstochowski Stefan Bareła, a uczestnicy wysłuchali wykładów Stanisława Stommy „Ruchy ideowe katolików świeckich w okresie międzywojennym”, Andrzeja Siemianowskiego nt. „Z historii ruchu katolicko-społecznego w PRL” oraz Stefana Wilkanowicza „Zadania laikatu dzisiaj”. Drogę Krzyżową na wałach prowadził KIK z Gdańska, a pielgrzymkę zakończyło nabożeństwo w Kaplicy Matki Bożej.
Po przerwie wakacyjnej siedziba klubu została przeniesiona na ul. Krakowską 13/15 do lokalu przy parafii Świętej Rodziny. 11 listopada 1981 r. odbyła się w tamtejszej auli parafialnej inauguracja roku pracy Klubu. Mszy świętej przewodniczył i homilię wygłosił ksiądz biskup Stefan Bareła. W uroczystości wzięli także udział kapelan Klubu ks. dr Ireneusz Skubiś, księża proboszczowie kilku częstochowskich parafii, przeor Jasnej Góry, przedstawiciele „Solidarności” WSP, Politechniki Częstochowskiej, kadry lekarskiej i nauczycielskiej, siostry zmartwychwstanki i urszulanki. Wykład inauguracyjny wygłosił redaktor naczelny miesięcznika „Więź” Wojciech Wieczorek. Temat wykładu: „11 listopada 1918 – własna zasługa czy los na historycznej loterii?
Niestety ten rok pracy nie trwał długo. Jeszcze w dniach 21-23 listopada prezes Irena Makowicz wzięła udział w zjeździe przedstawicieli klubów w Krakowie, a następnie 5
grudnia w jubileuszu ruchu Znak (gdzie była jednym z referentów przedstawiających oczekiwania i zamierzenia nowo powstałych klubów) a już 14 grudnia, dzień po ogłoszeniu stanu wojennego zarząd otrzymał zarządzenie wojewody częstochowskiego Grzegorza Lipowskiego zawieszające działalność KIK-u i nakazujące przekazanie majątku w zarząd Kurii Diecezjalnej. Skutki wprowadzenie stanu wojennego dotknęły także członków KIK-u. Aresztowani zostali i skazani na kary więzienia za kontynuowanie działalności związkowej Anna Woźnicka (po zamążpójściu Woźnicka – Wójcik), Teresa Staniowska i Krzysztof Biało, w późniejszym czasie także Krzysztof Piechocki. Internowani zostali: Halina Agata Grzybowska, Benedykt Bilnik, Andrzej Lewandowski, Wojciech Rotarski, Waldemar Trzepizur, Bogusław Ferenc, Marek Minor, Teodor Harabasz, Antoni Tajer, Michał Woziwodzki (trzej ostatni byli internowani dwukrotnie). 13 maja 1982 zarząd Klubu zwrócił się do wojewody o umożliwienie wznowienia działalności KIK. Pismem z dnia 13 lipca wojewoda odpowiedział, że nie znajduje podstaw do uchylenia decyzji o zawieszeniu działalności klubu. O zgodę na działalność Klub zwracał się jeszcze w dniach 13 czerwca 1982 i 9 sierpnia 1982, otrzymując za każdym razem odpowiedź odmowną. Na trzecią prośbę skierowaną do wojewody Grzegorza Lipowskiego 2 marca 1983 r. klub otrzymał decyzję z 3 czerwca o rozwiązaniu stowarzyszenia podpisaną z upoważnienia wojewody przez dyrektora Wydziału Społeczno – Administracyjnego Wiesława Karonia z uzasadnieniem, że w oparciu o dowody zebrane w toku postępowania administracyjnego ustalono, że działalność Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie była wykorzystywana dla celów niezgodnych z zasadami ustrojowymi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a tym samym była sprzeczna z ustalonym dla stowarzyszenia zakresem i sposobem działania. O cynizmie władz świadczy fakt, że z wręczeniem tego pisma czekano aż do przyjazdu Ojca Świętego Jana Pawła II do Częstochowy podczas jego pielgrzymki do Ojczyzny. Pismo dostarczono prezesowi Klubu Irenie Makowicz dokładnie w dniu przyjazdu Papieża na Jasną Górę. Ojciec Święty został o fakcie rozwiązania Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie poinformowany przez kapelana klubu ks. dra Ireneusza Skubisia i widać było, że wiadomość ta sprawiła mu przykrość. Sądziliśmy, że władze w związku z kolejną wizytą Ojca Świętego w Ojczyźnie przychylą się do naszej prośby o umożliwienie wznowienia działalności klubu, ale niestety tak się nie stało. Na nasze odwołanie od decyzji wojewody skierowane pismem z dnia 28 czerwca 1983 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych otrzymaliśmy w dniu 29 lipca ostateczną decyzję odmowną. W uzasadnieniu minister napisał: W toku przeprowadzonego postępowanie wyjaśniającego nie stwierdzono dostatecznych podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji. Pomimo zawieszenia działalności Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie, działacze tej organizacji nie zastosowali się do zarządzenia władzy rejestracyjnej. Bez wymaganych przepisami prawa zezwoleń organizowano zebrania członków, na których m.in. zajmowano się problematyką polityczną np. dotyczącą Państwa i partii, nie mieszczącą się w statutowym zakresie działania Klubu. Bezsporny jest także fakt utworzenia przez działaczy Zarządu Częstochowskiego KIK tzw. Diecezjalnego Komitetu Pomocy Internowanym i Aresztowanym – organizacji, która nie została uznana przez kompetentne władze państwowe za legalną. Powyższe świadczy o tym, że w działalności Klubu w rażący sposób naruszano przepisy prawa i postanowienia statutu.
W tej sytuacji zarząd KIK zmuszony był do sporządzenia protokołu likwidacji agend Klubu, co nastąpiło w dniu 3 sierpnia 1983 r.
Ogłoszenie stanu wojennego skutkujące internowaniem i aresztowaniem wielu działaczy „Solidarności” wymagało reakcji Kościoła i działaczy katolickich. Członkowie Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie odpowiedzieli na to wyzwanie.
Oprac. Adam Banaszkiewicz
Zebranie dwudziestoosobowego Komitetu Założycielskiego Klubu odbyło się 14 listopada 1980 roku. Zredagowano na nim pisma do Urzędu Wojewódzkiego z prośbą o rejestrację stowarzyszenia, które przedstawiciele Komitetu założycielskiego złożyli 19 listopada w Urzędzie Wojewódzkim. 7 grudnia wybrano tymczasowy Zarząd Klubu. Prezesem Klubu została Irena Makowicz – nauczycielka matematyki w Technicznych Zakładach Naukowych Górnictwa Rud w Częstochowie. Klub miał swoją siedzibę w pomieszczeniach Duszpasterstwa Akademickiego w piwnicy Kurii Biskupiej przy Alei NMP 54.
Uroczysta inauguracja działalności klubu miała miejsce 19 grudnia 1980 r. w kościele akademickim w III Alei NMP. Mszę św. celebrował ks. Grzegorz Ślęzak, proboszcz par. św. Stanisława Kostki, a homilię wygłosił ks. dr Ireneusz Skubiś. Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Andrzej Święcicki, prezes KIK w Warszawie. 21 grudnia Zarząd został przyjęty przez biskupa ordynariusza Stefana Barełę, który poparł nasze inicjatywy i zapewnił o swojej życzliwości.
Pierwszy okres działalności klubu był niezwykle dynamiczny. Nigdy potem takiej dynamiki już nie było. Trzeba to przypisać wielkim potrzebom duchowym po latach tłamszenia wolności stowarzyszeń, młodzieńczemu entuzjazmowi członków i szerokim horyzontom umysłowym i zdolnościom organizacyjnym kapelana Klubu ks. Ireneusza Skubisia i Ireny Makowicz, pierwszego prezesa KIK. Wzięła ona na siebie przygotowanie projektu statutu Klubu oraz programu działania, kilkakrotnie jeżdżąc do Warszawy i Krakowa, konsultując się w tych sprawach z władzami tamtejszych KIK-ów, mającymi ponad dwudziestoletnie doświadczenie w działalności klubowej. Szczególnej pomocy udzielił nam prezes warszawskiego KIK-u prof. Andrzej Święcicki oraz prezes klubu krakowskiego Andrzej Potocki. Już 8 stycznia 1981 r. odbyło się spotkanie opłatkowe członków klubu z biskupem ordynariuszem Stefanem Barełą, 15 stycznia ks. dr Józef Życiński wygłosił wykład pt. „Bóg w wypowiedziach współczesnych przyrodników”, 21 stycznia członkowie klubu obejrzeli wspólnie film „Robotnicy”, 22 stycznia w rocznicę powstania styczniowego w kościele akademickim odbyła się wieczornica „Gloria Victis” przygotowana przez Anitę Szamocką, a od 15 do 25 stycznia czynna była wystawa „Artur Grottger – malarz powstania styczniowego” przygotowana przez Zbigniewa Chmielewskiego. 29 stycznia Zofia Kosińska wygłosiła o Arturze Grottgerze prelekcję ilustrowaną przeźroczami. 15 lutego grupa 30 członków KIK wyjechała do Krakowa, aby w teatrze im. Juliusza Słowackiego obejrzeć spektakl „Brat naszego Boga” Karola Wojtyły.
10 lutego Klub otrzymał odmowną decyzję wojewody co do wpisania KIK-u do rejestru stowarzyszeń. Odmowę uzasadniono faktem, że zakładane cele i środki działania Klubu Inteligencji Katolickiej są identyczne z celami i środkami istniejącego stowarzyszenia zarejestrowanego pod nazwa Polski Związek Katolicko-Społeczny. Dlatego rejestrowanie nowego stowarzyszenia o tych samych celach i środkach działania byłoby niecelowe, zaś założyciele Klubu Inteligencji Katolickiej planowane cele statutowe mogą realizować w ramach istniejącego stowarzyszenia pod nazwą Polski Związek Katolicko-Społeczny. Władza nadal chciała sterować katolickimi stowarzyszeniami, proponując nam przynależność do PZKS, który był stowarzyszeniem z centralnymi władzami i z nie najlepszą opinią. Zarząd Klubu nie mógł się na to zgodzić i za pośrednictwem wojewody złożył 17 lutego odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych. Już po trzech dniach, 20 lutego, KIK został wpisany do rejestru stowarzyszeń.
8 marca 1981 r. odbyło się walne zebranie KIK, na którym wybrano władze Klubu. Prezesem została Irena Makowicz, wiceprezesami Zbigniew Chmielewski i Adam Banaszkiewicz, sekretarzem Lidia Dudkiewicz, skarbnikiem Stanisław Płuska, a członkami zarządu ks. Ireneusz Skubiś, Włodzimierz Chwalba, Danuta Wiśnicka i Marianna Warząchowska. W skład Komisji Rewizyjnej weszli: Anna Polak (przewodnicząca), Piotr Śledziński i Tadeusz Góra a członkami Sądu Koleżeńskiego zostali: Wanda Terlecka (przewodnicząca), Józef Jabłoński i Marek Zalewski.
Utworzono sekcje: biblijną, wiedzy religijnej, katolickiej nauki społecznej, kultury, której przewodniczyła Zofia Kosińska, turystyki ( przewodniczący Tadeusz Góra), charytatywną (szefowa Maria Dawidowicz), rodzinną i języka angielskiego ( kierowała nią Maria Borys ) których członkowie spotykali się co 2 tygodnie. Sekcje rozwinęły szeroką działalność przede wszystkim odczytową i dyskusyjną. W ramach sekcji wiedzy religijnej omawiano przebieg Soboru Watykańskiego II oraz jego zasadnicze dokumenty, sekcja kultury organizowała wyjazdy na spektakle teatralne i wykłady o tematyce literackiej i historycznej. Sekcja katolickiej nauki społecznej zajęła się problemem moralności w życiu społecznym oraz encyklikami społecznymi. Sekcja charytatywna oprócz pomocy stricte charytatywnej organizowała spotkania, na których omawiane były wielkie postacie będące wzorcami miłości bliźniego. Sekcja turystyczna zorganizowała prelekcje z przeźroczami promujące piękno Polski, spotkania z piosenką, rajdy i wycieczki na Jurę. Członkowie sekcji języków obcych czytali Ewangelię według św. Łukasza w języku angielskim. W samym tylko marcu 1981 zorganizowano wykład Jerzego Kołłątaja z „Tygodnika Powszechnego” na temat „O polskim społeczeństwie dziś”, prelekcję Krystyny Klajn „O twórczości Miłosza”, wykład Stefana Wilkanowicza „Katolicy świeccy w Kościele” i spotkanie z aktorką Danutą Michałowską z Teatru Rapsodycznego z Krakowa, która recytowała Ewangelię św. Jana w tłumaczeniu Miłosza. W kościele akademickim odbyła się Godzina święta.
Bardzo dużym przedsięwzięciem, którego pomysłodawcą był ks. Ireneusz Skubiś, a KIK współorganizatorem, był I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej, który odbył się w dniach 22 II – 1 III 1981 r. w sześciu częstochowskich świątyniach. 20 prelegentów wygłosiło 29 referatów, w programie były także filmy o tematyce religijnej, występy artystyczne oraz dwie wystawy: fotografii Stanisława Markowskiego „Gdańsk – sierpień 80” oraz malarstwa Władysława Ratusińskiego „Jasna Góra w pejzażu Częstochowy”. Spośród prelegentów warto wymienić Stefana Kisielewskiego, Stanisława Stommę, o. Janusza Zbudniewka, Irenę Makowicz, Mirona Kołakowskiego czy ks. Józefa Życińskiego.
Nie sposób wymienić wszystkie dokonania KIK-u w pierwszym roku działalności, ich szczegółowy wykaz zamieszczono w kalendarium. Warto wspomnieć tylko o niektórych. W kwietniu zarząd Klubu zwrócił się do prezydenta miasta o przywrócenie tradycyjnej formy nazwom ulic: Andrzeja, Anny, Barbary, Rocha i innych poprzez dodanie do nich słowa „świętego” lub „świętej”. Nasz postulat został zrealizowany.
13 maja miał miejsce zamach na Ojca Świętego, a planowana na 31 maja wycieczka do Warszawy przekształciła się w uczestnictwo w pogrzebie księdza prymasa Stefana Wyszyńskiego. W maju odbył się również I Tydzień Społeczny pod hasłem „Etyka życia społecznego” zorganizowany przez KIK i Duszpasterstwo Akademickie, którego pomysłodawcą był ks. Ireneusz Skubiś. Przez 8 kolejnych dni odprawiał on Msze św. w kościele akademickim, po czym zaproszeni prelegenci wygłaszali wykłady. Wśród prelegentów byli m. in. ks. prof. Jan Sieg z Krakowa i Andrzej Micewski oraz Andrzej Święcicki z Warszawy. Z recitalem wierszy Karola Wojtyły i Cypriana Norwida wystąpiła aktorka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie Maria Przybylska.
Od 1 stycznia 1981 r. ukazywał się co miesiąc biuletyn KIK pod nazwą „Bogu i Ojczyźnie” ( w sumie 7 numerów, niektóre podwójne). W dniach 23-24 maja wiceprezes
Adam Banaszkiewicz wziął udział w spotkaniu 33 KIK-ów z całej Polski, gdzie dyskutowano na temat kierunków działalności ruchu klubowego. 14 czerwca miała miejsce zaproponowana przez ks. Skubisia I Ogólnopolska Pielgrzymka KIK-ów na Jasną Górę. Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył biskup częstochowski Stefan Bareła, a uczestnicy wysłuchali wykładów Stanisława Stommy „Ruchy ideowe katolików świeckich w okresie międzywojennym”, Andrzeja Siemianowskiego nt. „Z historii ruchu katolicko-społecznego w PRL” oraz Stefana Wilkanowicza „Zadania laikatu dzisiaj”. Drogę Krzyżową na wałach prowadził KIK z Gdańska, a pielgrzymkę zakończyło nabożeństwo w Kaplicy Matki Bożej.
Po przerwie wakacyjnej siedziba klubu została przeniesiona na ul. Krakowską 13/15 do lokalu przy parafii Świętej Rodziny. 11 listopada 1981 r. odbyła się w tamtejszej auli parafialnej inauguracja roku pracy Klubu. Mszy świętej przewodniczył i homilię wygłosił ksiądz biskup Stefan Bareła. W uroczystości wzięli także udział kapelan Klubu ks. dr Ireneusz Skubiś, księża proboszczowie kilku częstochowskich parafii, przeor Jasnej Góry, przedstawiciele „Solidarności” WSP, Politechniki Częstochowskiej, kadry lekarskiej i nauczycielskiej, siostry zmartwychwstanki i urszulanki. Wykład inauguracyjny wygłosił redaktor naczelny miesięcznika „Więź” Wojciech Wieczorek. Temat wykładu: „11 listopada 1918 – własna zasługa czy los na historycznej loterii?
Niestety ten rok pracy nie trwał długo. Jeszcze w dniach 21-23 listopada prezes Irena Makowicz wzięła udział w zjeździe przedstawicieli klubów w Krakowie, a następnie 5
grudnia w jubileuszu ruchu Znak (gdzie była jednym z referentów przedstawiających oczekiwania i zamierzenia nowo powstałych klubów) a już 14 grudnia, dzień po ogłoszeniu stanu wojennego zarząd otrzymał zarządzenie wojewody częstochowskiego Grzegorza Lipowskiego zawieszające działalność KIK-u i nakazujące przekazanie majątku w zarząd Kurii Diecezjalnej. Skutki wprowadzenie stanu wojennego dotknęły także członków KIK-u. Aresztowani zostali i skazani na kary więzienia za kontynuowanie działalności związkowej Anna Woźnicka (po zamążpójściu Woźnicka – Wójcik), Teresa Staniowska i Krzysztof Biało, w późniejszym czasie także Krzysztof Piechocki. Internowani zostali: Halina Agata Grzybowska, Benedykt Bilnik, Andrzej Lewandowski, Wojciech Rotarski, Waldemar Trzepizur, Bogusław Ferenc, Marek Minor, Teodor Harabasz, Antoni Tajer, Michał Woziwodzki (trzej ostatni byli internowani dwukrotnie). 13 maja 1982 zarząd Klubu zwrócił się do wojewody o umożliwienie wznowienia działalności KIK. Pismem z dnia 13 lipca wojewoda odpowiedział, że nie znajduje podstaw do uchylenia decyzji o zawieszeniu działalności klubu. O zgodę na działalność Klub zwracał się jeszcze w dniach 13 czerwca 1982 i 9 sierpnia 1982, otrzymując za każdym razem odpowiedź odmowną. Na trzecią prośbę skierowaną do wojewody Grzegorza Lipowskiego 2 marca 1983 r. klub otrzymał decyzję z 3 czerwca o rozwiązaniu stowarzyszenia podpisaną z upoważnienia wojewody przez dyrektora Wydziału Społeczno – Administracyjnego Wiesława Karonia z uzasadnieniem, że w oparciu o dowody zebrane w toku postępowania administracyjnego ustalono, że działalność Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie była wykorzystywana dla celów niezgodnych z zasadami ustrojowymi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a tym samym była sprzeczna z ustalonym dla stowarzyszenia zakresem i sposobem działania. O cynizmie władz świadczy fakt, że z wręczeniem tego pisma czekano aż do przyjazdu Ojca Świętego Jana Pawła II do Częstochowy podczas jego pielgrzymki do Ojczyzny. Pismo dostarczono prezesowi Klubu Irenie Makowicz dokładnie w dniu przyjazdu Papieża na Jasną Górę. Ojciec Święty został o fakcie rozwiązania Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie poinformowany przez kapelana klubu ks. dra Ireneusza Skubisia i widać było, że wiadomość ta sprawiła mu przykrość. Sądziliśmy, że władze w związku z kolejną wizytą Ojca Świętego w Ojczyźnie przychylą się do naszej prośby o umożliwienie wznowienia działalności klubu, ale niestety tak się nie stało. Na nasze odwołanie od decyzji wojewody skierowane pismem z dnia 28 czerwca 1983 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych otrzymaliśmy w dniu 29 lipca ostateczną decyzję odmowną. W uzasadnieniu minister napisał: W toku przeprowadzonego postępowanie wyjaśniającego nie stwierdzono dostatecznych podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji. Pomimo zawieszenia działalności Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie, działacze tej organizacji nie zastosowali się do zarządzenia władzy rejestracyjnej. Bez wymaganych przepisami prawa zezwoleń organizowano zebrania członków, na których m.in. zajmowano się problematyką polityczną np. dotyczącą Państwa i partii, nie mieszczącą się w statutowym zakresie działania Klubu. Bezsporny jest także fakt utworzenia przez działaczy Zarządu Częstochowskiego KIK tzw. Diecezjalnego Komitetu Pomocy Internowanym i Aresztowanym – organizacji, która nie została uznana przez kompetentne władze państwowe za legalną. Powyższe świadczy o tym, że w działalności Klubu w rażący sposób naruszano przepisy prawa i postanowienia statutu.
W tej sytuacji zarząd KIK zmuszony był do sporządzenia protokołu likwidacji agend Klubu, co nastąpiło w dniu 3 sierpnia 1983 r.
Ogłoszenie stanu wojennego skutkujące internowaniem i aresztowaniem wielu działaczy „Solidarności” wymagało reakcji Kościoła i działaczy katolickich. Członkowie Klubu Inteligencji Katolickiej w Częstochowie odpowiedzieli na to wyzwanie.
Oprac. Adam Banaszkiewicz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz